Техника для дома и офиса

Бaлaны&#1187 жынысты&#1179 т&#1241рбиe aлу &#1199шін aтa-aнaны&#1187 oнымeн тeк с&#1257йлeсіп &#1179aнa &#1179oй&#1171aны жeткіліксіз. Б&#1241рі бeсіктeн басталады. Б&#1201л туралы Tengrinews.kz тілшісіне психолог Ділда Са&#1179та&#1171анова айтып берді.

Маманны&#1187 с&#1257зінше, бала&#1171а жынысты&#1179 т&#1241рбие беру б&#1199гінгіні&#1187 &#1257те &#1257зекті м&#1241селесіне айнал&#1171ан. &#1256йткені со&#1187&#1171ы уа&#1179ытта балалар&#1171а мерзімінен б&#1201рын жынысты&#1179 жетілу дейтін диагнозы жиі &#1179ойылатын бол&#1171ан.

«Балалар &#1171ылыми-техникалы&#1179 процесті&#1187 &#1179ар&#1179ынды дамуына байланысты неше т&#1199рлі гаджеттер ар&#1179ылы &#1257з психикасы к&#1257тере алмайтын сексуалды&#1179 сипатта&#1171ы ойындарды ж&#1241не сол сия&#1179ты видеоларды к&#1257п к&#1257реді де, &#1241серленеді. Біра&#1179 баланы&#1187 организмі о&#1171ан &#1241лі жетілмегендіктен, т&#1199рлі де&#1187гейдегі патологиялар болады», — дейді Ділда Са&#1179та&#1171анова.

Психологты&#1187 айтуынша, баланы&#1187 жынысты&#1179 жетілуінде отбасыны&#1187 &#1199лкен-кішілігі де р&#1257л ойнайды.

«&#1178аза&#1179и болмыста баланы&#1187 &#1241леуметтенуіне &#1199лкен отбасыларды&#1187 &#1257зі &#1241сер ететін. «Балалы &#1199йді&#1187 &#1201рлы&#1171ы жатпайды» дегендей, біреуді&#1187 ол&#1179ы &#1179ылы&#1171ы б&#1241ріне &#1241шкере болатын еді. Ал &#1179азір отбасыларда бір-екі баладан, оларды&#1187 жас аралы&#1171ы да &#1199лкен. М&#1201ндай жа&#1171дайда баланы&#1187 &#1257зімен-&#1257зі &#1257сіп, бірге ойнайтын ешкіміні&#1187 болмауы оны&#1187 &#1257з &#1241леміне еніп кетуіне &#1241сер етеді. Бір жерде &#1241серлі, &#1179ызы&#1179ты н&#1241рсе болса, сіз оны&#1187 орнына &#1179ара ж&#1201мысты та&#1187дамайсыз &#1171ой. Бала да солай &#1257зіне &#1241серлі &#1241лемді та&#1187дап алады. Адам таби&#1171атынан сондай. К&#1257п баланы&#1187 болуы жынысты&#1179 т&#1241рбиені&#1187 &#1179алыптасуына &#1241сер етеді», — дейді ол.

Психолог &#1179аза&#1179 болмысында жынысты&#1179 т&#1241рбие негізгі м&#1241селе болып &#1179аралма&#1171анын айтады. Оны&#1187 м&#1241лімдеуінше, б&#1201рын моральды&#1179 &#1201станымымызда ол б&#1201зылма&#1171ан &#1179алпында т&#1201ратын еді. Ал &#1179азір б&#1201зыл&#1171ан со&#1187, м&#1241селеге айналды. Б&#1201л жерде тыйымдарды&#1187 зор к&#1199ші бар. Ол біртіндеп &#1179алыптасатын н&#1241рсе. Бір к&#1199н с&#1257йлескеннен немесе бір кітап о&#1179ы&#1171аннан &#1179алыптасып кете &#1179оймайды. Б&#1201л &#1257мірлік жа&#1171дайлардан со&#1187 ата-анасыны&#1187 т&#1199зетіп, жол к&#1257рсетіп отыруынан &#1179алыптасады.

«&#1178аза&#1179 таби&#1171атында бала бесікте жат&#1179аннан бастап жынысты&#1179 т&#1241рбие алады. Ж&#1257ргектен г&#1257рі, сол таза бесікті &#1179олдан&#1171ан ж&#1257н. Бала &#1257скенше ж&#1257ргек киетін болса, ол диференцациялауды, я&#1171ни, &#1257зіне жиіркену сезіміні&#1187 ара-жігін &#1179алыпты жа&#1171дайда аша алмайды. Ж&#1257ргекті&#1187 басты &#1179аупі — жынысты&#1179 жетілуді&#1187 бастамасы. Ата-аналар ы&#1187&#1171айлы бол&#1171асын бала&#1171а ж&#1257ргек кигізе салады. Оны ж&#1257ргексіз &#1257сіруге тырыспайды. Б&#1201л бізді&#1187 &#1199лкен &#1179атеміз», — дейді ол.

Бала &#1257зіні&#1187 &#1179ай жыныс екенін т&#1199сінетін арнайы уа&#1179ыты болады. Б&#1201л баланы&#1187 тума &#1179асиеттеріне байланысты. 2,5 жастан бастап &#1179алыптасып, 5 жасында &#1257зіні&#1187 жынысын толы&#1179 біледі. Міне, осы кезден бастап бала&#1171а &#1179ыз бен &#1201лды&#1187 арасында&#1171ы &#1179арым-&#1179атынастарды &#1199йретіп, сол ар&#1179ылы реттеуге болады. Мысалы, &#1201лды &#1179ыз балаша ж&#1241не керісінше еркелетуге болмайды. Ділда Са&#1179та&#1171анова осыны&#1187 &#1257зі жынысты&#1179 т&#1241рбиені&#1187 бастамасы екенін айтады.

«&#1178аза&#1179тарды&#1187 баласымен б&#1201л та&#1179ырыпта с&#1257йлеспеуін орынсыз деп санаймын. Себебі &#1179аза&#1179и болмыста жынысты&#1179 т&#1241рбие еш&#1179ашан деградация&#1171а &#1201шырама&#1171ан. &#1178азіргі гаджеттер мен а&#1179параттарды&#1187 &#1241серінен баланы&#1187 жынысты&#1179 &#1179алыптасуында б&#1201зылу бар. Б&#1201рын &#1199лкен отбасы бол&#1171анды&#1179тан &#1241леуметтену, бір-бірімен араласу де&#1187гейі де жо&#1171ары еді. &#1240ркімні&#1187 &#1257з функциясы болатын еді. Мысалы, &#1241кесі — &#1241келік, анасы — аналы&#1179, же&#1187гесі — же&#1187гейтайлы&#1179 функция. &#1178азір отбасы &#1179&#1201рылымында&#1171ы ж&#1199йені&#1187 б&#1201зылуына байланысты жынысты&#1179 жетілу д&#1201рыс емес. Мысалы, &#1199лкен адамны&#1187 жала&#1187аш ж&#1199ре беруі. Ол &#1179алыпты жа&#1171дай болып кеткен. Кей &#1199лкен кісілерді&#1187 &#1241уретті жерлерін жаппай, ашы&#1179-шашы&#1179 киінетіндері де бар. Жынысты&#1179 т&#1241рбиені &#1179алыптастыру осыдан. Осыны&#1187 б&#1241рін к&#1257рген бала — б&#1201л &#1179алыпты жа&#1171дай деп ойлайды. &#1198лкендер баламен с&#1257йлеспес б&#1201рын, олар&#1171а &#1199лгі бола білуі керек», — дейді ол.  

Б&#1201рын жынысты&#1179 т&#1241рбиеге байланысты валеология п&#1241ні енгізіліп, о&#1171ан &#1179атты к&#1257&#1187іл б&#1257лінген еді. Біра&#1179 бір м&#1241селеге шектен тыс акцент жасау сол м&#1241селені&#1187 &#1257ршуіне &#1241келеді. Негізі, жынысты&#1179 т&#1241рбие ата-аналар ар&#1179ылы емес, мектеп секілді &#1241леуметтік институт ар&#1179ылы &#1179алыптасуы керек.

«Оны&#1187 &#1257зінде б&#1241рін ашып, м&#1199ше&#1179апты к&#1257рсету емес, а&#1187ыз-&#1241&#1187гіме, мысалдарды&#1187 негізінде &#1179алыптастыру &#1179ажет. Я&#1171ни, тікелей емес, жанама т&#1199рде &#1179алыптасады. Ата-анамен анда-санда бір с&#1257йлесу м&#1241селені шешпейді», — дейді маман.

Оны&#1187 айтуынша, жынысты&#1179 т&#1241рбиеге &#1179атысты &#1179аза&#1179 тілінде кітап тапшы. Ал кітаптар шы&#1171атын болса, сарапшылар олар&#1171а &#1201лтты&#1179 менталитет пен &#1179аза&#1179и болмысты б&#1201збайтындай ба&#1179ылау жасауы керек деген пікірін жеткізді.